Nivelles |
Vertical Divider
miasto położone w Brabancji Walońskiej, francuskojęzycznej części Belgii, 30 km na południe od Brukseli i 35 km na północny-wschód od Mons. W średniowieczu Nivelles było warownym miasteczkiem otoczonym potężnym wałem o szerokości około 2,5 m, przed którym znajdowała się głęboka, częściowo zalana fosa. Wejście do miasta było możliwe tylko przez jedną z siedmiu bram warownych, które były strzeżone przez rycerzy i zamknięte w nocy.
|
W skład fortyfikacji miejskich wchodziło dziewięć wież, z których każda miała wąskie szczeliny, pozwalające strażnikom kontrolować podejście do miasta. W XIX wieku wały obronne rozebrano, kiedy stały się przeszkodą dla ekspansji miasta. Dzisiaj istnieją już tylko nieliczne ślady obwarowania miasta, m.in. Wieża Simone, zwana także Wieżą Diabła.
Współcześnie miasto zamieszkuje około 24 tysiące mieszkańców. Nivelles jest jednym z kilku interesujących miasteczek w okolicy. Warto również pojechać do Waterloo, miejsca spektakularnej klęski Napoleona Bonaparte, oraz Villers-la-Ville, z monumentalnymi ruinami opactwa cystersów. Tym co przyciąga rzesze turystów do Nivelles jest bezwątpienia piękna kolegiata św. Gertrudy.
Współcześnie miasto zamieszkuje około 24 tysiące mieszkańców. Nivelles jest jednym z kilku interesujących miasteczek w okolicy. Warto również pojechać do Waterloo, miejsca spektakularnej klęski Napoleona Bonaparte, oraz Villers-la-Ville, z monumentalnymi ruinami opactwa cystersów. Tym co przyciąga rzesze turystów do Nivelles jest bezwątpienia piękna kolegiata św. Gertrudy.
|
|
|
Po śmierci, w 659 roku, Gertruda została ogłoszona świętą. Przez wieki narastał jej kult i zwiększała się liczba pielgrzymów chcących odwiedzić Nivelles miejsce, w którym żyła. Dlatego zaistniała potrzeba budowy większego kościoła, mogącego pomieścić wszystkich wiernych. Wybudowano świątynię we wczesno ottońsko-romańskim stylu. W 1046 roku biskup Liege, Wazon, w obecności Cesarza Henryka III, dokonał konsekracji kościoła. Na jego patronkę wybrano św. Gertrudę.
Ta ogromna kolegiata posiada dwie nawy poprzeczne oraz dwa chóry (prezbiteria), co było specyficzne dla budowanych w tym okresie kościołów. Wschodni chór wznosi się ponad kryptą. Potężny front budynku został zbudowany w XII wieku. Ma apsydę, dwie kaplice na drugim piętrze, klatkę schodową ze 132 schodami, wysoki pokój, zwany pokojem cesarskim, oktagonalną wieżę (odbudowaną w stylu romańskim w miejsce, zniszczonej w 1940 roku, wieży gotyckiej), na której znajduje się dzwonnica z 49 dzwonami.
Ta ogromna kolegiata posiada dwie nawy poprzeczne oraz dwa chóry (prezbiteria), co było specyficzne dla budowanych w tym okresie kościołów. Wschodni chór wznosi się ponad kryptą. Potężny front budynku został zbudowany w XII wieku. Ma apsydę, dwie kaplice na drugim piętrze, klatkę schodową ze 132 schodami, wysoki pokój, zwany pokojem cesarskim, oktagonalną wieżę (odbudowaną w stylu romańskim w miejsce, zniszczonej w 1940 roku, wieży gotyckiej), na której znajduje się dzwonnica z 49 dzwonami.
Kolegiata posiada również dwie narożne wieże. Na wieży południowej znajduje się wysoka na 2,08 m figura dzwonnika Jana de Nivelles (Jacquemart), który wybija młotkiem godzinę od 1400 roku. Po uszkodzeniu podczas II Wojny Światowej figura została odnowiona w 1984 roku. Południowy szczyt wschodniego transeptu zwany szczytem św. Piotra został zbudowany w XII wieku. Centralna nawa ma 102 metry długości, co czyni ją jedną z najdłuższych w świecie. Pod wschodnim chórem znajduje się jedna z największych krypt w regionie (22 m x 10,4 m). Zbudowano ją około 1100 roku. Posiada trzy nawy równej wysokości, sklepienie i apsydę na końcu nawy głównej.
Stanowisko archeologiczne (VII-X w.) odkryte podczas odnowy zrujnowanej w wyniku działań wojennych kolegiaty jest unikatem na skalę całej Belgii. Pokazuje ono fundamenty i pozostałości pięciu poprzednich kościołów. Od pierwszego sanktuarium Merowingów (650 r.), z miejscem pochówku św. Gertrudy i jej rodziców, aż do ostatniej bazyliki Karolingów z X wieku. Wykopaliska prowadzono od 1941 do 1952 roku.
Stanowisko archeologiczne (VII-X w.) odkryte podczas odnowy zrujnowanej w wyniku działań wojennych kolegiaty jest unikatem na skalę całej Belgii. Pokazuje ono fundamenty i pozostałości pięciu poprzednich kościołów. Od pierwszego sanktuarium Merowingów (650 r.), z miejscem pochówku św. Gertrudy i jej rodziców, aż do ostatniej bazyliki Karolingów z X wieku. Wykopaliska prowadzono od 1941 do 1952 roku.
|
|
|
Wewnątrz kolegiaty można podziwiać pięć rzeźb XVIII-wiecznego artysty Laurenta Delvaux, w tym bogatą dębowo-marmurową ambonę, będącą przykładem mistrzostwa rzeźbiarza, który zestawiając kontrastujące ze sobą biały marmur i lakierowane drewno harmonijnie połączył trzy różne style: barok, rokoko i klasycyzm. Także wewnętrzny ganek chroniący wejście od strony południowej jest dziełem Delvaux. Wykonano go z lakierowanego drewna dębowego, ozdobionego złoceniami i zwieńczonego posągami przedstawiającymi cnoty męstwa oraz roztropności.
Laurent Devlaux był jednym z najwybitniejszych rzeźbiarzy tamtych czasów. Jego mistrzostwo w łączeniu różnych stylów spowodowało, że stał się nadwornym rzeźbiarzem Karola Lotaryńskiego.
Następne dzieła Devlaux znajdują się w skrzydle zachodnim w miejscu, gdzie w XI wieku rozpoczęła się budowa kościoła. Możemy tutaj podziwiać dwie rzeźby tego artysty. Pierwsza przedstawia postać św. Gertrudy, patronki kolegiaty. Jest ona tutaj ukazana w triumfalny sposób, jakby w przeciwieństwie do jej prawdziwej natury, która była spokojna i pokorna. Drugi posąg uosabia ojca św. Gertrudy, Pepina Starszego. Piękny alabastrowo-marmurowy ołtarz pochodzący z 1623 roku jest dziełem rzeźbiarza Jana Thonon z Dinant. Składa się on z dziesięciu alabastrowych płaskorzeźb, w tym: Pokłon Pasterzy i legendarne epizody z życia św. Gertrudy. Pierwotnie częścią tego ołtarza były również dwa posągi: św. Gertrudy oraz św. Piotra, które współcześnie wystawione są w Pokoju Cesarskim. Ołtarz znajduje się w barokowym otoczeniu we wschodniej części kościoła, w miejscu, w którym niegdyś stały organy.
Laurent Devlaux był jednym z najwybitniejszych rzeźbiarzy tamtych czasów. Jego mistrzostwo w łączeniu różnych stylów spowodowało, że stał się nadwornym rzeźbiarzem Karola Lotaryńskiego.
Następne dzieła Devlaux znajdują się w skrzydle zachodnim w miejscu, gdzie w XI wieku rozpoczęła się budowa kościoła. Możemy tutaj podziwiać dwie rzeźby tego artysty. Pierwsza przedstawia postać św. Gertrudy, patronki kolegiaty. Jest ona tutaj ukazana w triumfalny sposób, jakby w przeciwieństwie do jej prawdziwej natury, która była spokojna i pokorna. Drugi posąg uosabia ojca św. Gertrudy, Pepina Starszego. Piękny alabastrowo-marmurowy ołtarz pochodzący z 1623 roku jest dziełem rzeźbiarza Jana Thonon z Dinant. Składa się on z dziesięciu alabastrowych płaskorzeźb, w tym: Pokłon Pasterzy i legendarne epizody z życia św. Gertrudy. Pierwotnie częścią tego ołtarza były również dwa posągi: św. Gertrudy oraz św. Piotra, które współcześnie wystawione są w Pokoju Cesarskim. Ołtarz znajduje się w barokowym otoczeniu we wschodniej części kościoła, w miejscu, w którym niegdyś stały organy.
|
Posąg Błogosławionej Dziewicy
Ta wyjątkowa rzeźba, przedstawiająca postać młodej Marii Panny, jest dziełem rzeźbiarza aktywnego w XV wieku, będącego członkiem świty Jana Bormana. Możemy tutaj zobaczyć osobę Maryi Panny, przedstawioną z odkrytą głową i złożonymi rękoma. W jednej z kaplic, we wschodniej części kolegiaty, umieszczono piękny relikwiarz wykonany ze stali, ozdobiony srebrem i brązem. Składa się on z 36 paneli z litego srebra. Są w nim złożone relikwie św. Gertrudy. Ten współczesny relikwiarz wykonał w 1982 roku artysta Felix Roulin. Oryginalny gotycki relikwiarz spłonął w pożarze z dnia 14 maja 1940 roku. Obok rzeźb św. Gertrudy i jej ojca Pepina Starszego, w zachodniej części kościoła znajduje się powóz używany, w trakcie corocznej procesji, do wiezienia relikwiarza ze szczątkami św. Gertrudy.
Tour st. Gertrude, bo tak nazywa się ta procesja, odbywa się już od XIII wieku w ostatnią niedzielę września lub pierwszą niedzielę października, dla uczczenia pamięci św. Gertrudy. Relikwie ze szczątkami świętej przewożone są w relikwiarzu umieszczonym na XV-wiecznym wozie. Procesja podąża śladami św. Gertrudy, czyli obrzeżami miasta, na których wówczas mieszkali najbiedniejsi.
|
|
Trasa procesji liczy 14 kilometrów. Tam, gdzie nie ma wytyczonej żadnej drogi, procesja przechodzi przez pola. Po południu, gdy relikwiarz jest z powrotem wprowadzany do kościoła, na głównym placu przed świątynią odbywa się festyn z jarmarkiem i przebierańcami na szczudłach.
Część zwiedzana tylko z przewodnikiem
Obok kolegiaty znajduje się klasztor kanoników, wybudowany w XIII wieku. Stanowi on wraz z kolegiatą jedyne pozostałości opactwa założonego w VII wieku. Miejsce to można zwiedzać tylko z przewodnikiem. Na podwórzu klasztoru wystawiono starożytne nagrobki i dzwony z dzwonnicy zniszczonej w 1940 roku.
Tylko z przewodnikiem zwiedzimy również archeologiczne wykopaliska znajdujące się w podziemiach kolegiaty, kryptę datowaną na XI wiek, oraz Pokój Cesarski położony 20 metrów nad dziedzińcem kolegiaty. Zajmuje on całą wewnętrzną przestrzeń (25 m x 8 m) skrzydła zachodniego (rozbudowana, umieszczona poprzecznie do nawy, zachodnia część bazyliki, charakterystyczna dla architektury przedromańskiej) na tym poziomie.
W pokoju tym znajdują się m.in. kopia XIII-wiecznego relikwiarza do przenoszenia relikwii św. Gertrudy (oryginał spłonął w 1940 roku) oraz panele z XV wieku zdobiące w przeszłości wóz św. Gertrudy.
Tylko z przewodnikiem zwiedzimy również archeologiczne wykopaliska znajdujące się w podziemiach kolegiaty, kryptę datowaną na XI wiek, oraz Pokój Cesarski położony 20 metrów nad dziedzińcem kolegiaty. Zajmuje on całą wewnętrzną przestrzeń (25 m x 8 m) skrzydła zachodniego (rozbudowana, umieszczona poprzecznie do nawy, zachodnia część bazyliki, charakterystyczna dla architektury przedromańskiej) na tym poziomie.
W pokoju tym znajdują się m.in. kopia XIII-wiecznego relikwiarza do przenoszenia relikwii św. Gertrudy (oryginał spłonął w 1940 roku) oraz panele z XV wieku zdobiące w przeszłości wóz św. Gertrudy.
Rynek w Nivelles
Kolegiata św. Gertrudy otoczona jest przez duży rynek. Znajdziemy na nim wiele ciekawych obiektów. Obok wieży Jana de Nivelles znajduje się fontanna du Perron (fontanna Stoop) zbudowana, w 1523 roku, przez Adrienne de Moerbeke. Początkowo fontanna zwieńczona była posągiem arcyksięcia Alberta (1618 r.), jednak potem zastąpiono go pozłacaną rzeźbą Michała Archanioła, patrona Nivelles. Idąc wzdłuż kolegiaty warto zwrócić uwagę na szczyt transeptu, zwanego Pigeon St. Pierre, z XIII wieku. Na Place Lambert Schiffelers znajduje się piękny budynek Palais de Justice (sąd) zbudowany w stylu neogotyckim.
Na rynku można odpocząć w jednej z wielu restauracji lub kontynuować zwiedzanie. Idąc wzdłuż Rue de Charleroi, po lewej stronie, możemy zobaczyć serię małych XVII-wiecznych domów. Przy Rue St. Georges oraz Rue des Conceptionnistes następne zabytkowe kamienice. Te z numerami 6, 8 i 10 pochodzą z XVII wieku, numer 15 to wiek XIV/XV, a numer 18 wybudowano, w stylu Ludwika XV, w XVII wieku.
Przy ulicy Rue des Bruxelles znajduje się Muzeum Archeologiczne, Sztuki i Historii. Jest ono usytuowane w XVIII-wiecznym budynku, w zacisznej uliczce. Znajdziemy tu m.in. bogatą XVIII-wieczną kolekcję malarstwa Fryderyka Dumesnil, zabytkowe meble, bardzo rzadkie terakoty wykonane przez Lourenta Delvaux jako modele do jego monumentalnych prac. Ponadto wystawiane są tu gobeliny, obrazy, instrumenty muzyczne, monety, dokumenty i zabytkowe obiekty odkryte w pobliżu Nivelles.
Na rynku można odpocząć w jednej z wielu restauracji lub kontynuować zwiedzanie. Idąc wzdłuż Rue de Charleroi, po lewej stronie, możemy zobaczyć serię małych XVII-wiecznych domów. Przy Rue St. Georges oraz Rue des Conceptionnistes następne zabytkowe kamienice. Te z numerami 6, 8 i 10 pochodzą z XVII wieku, numer 15 to wiek XIV/XV, a numer 18 wybudowano, w stylu Ludwika XV, w XVII wieku.
Przy ulicy Rue des Bruxelles znajduje się Muzeum Archeologiczne, Sztuki i Historii. Jest ono usytuowane w XVIII-wiecznym budynku, w zacisznej uliczce. Znajdziemy tu m.in. bogatą XVIII-wieczną kolekcję malarstwa Fryderyka Dumesnil, zabytkowe meble, bardzo rzadkie terakoty wykonane przez Lourenta Delvaux jako modele do jego monumentalnych prac. Ponadto wystawiane są tu gobeliny, obrazy, instrumenty muzyczne, monety, dokumenty i zabytkowe obiekty odkryte w pobliżu Nivelles.
